Türkiye’yi kuşatan alev kapanı, yönetim zafiyetini bir kez daha ortaya koydu. Sistem dışına itilen Türk Hava Kurumu ve 100 litrelik kapasite eksikliği bahanesiyle atıl kalan uçakların durumu ‘İhale şartnamesi neden değişti? Yıllardır kullanılan bu uçaklar birden bire mi uçamaz hale geldi?’ sorularına yol açtı.
Eş zamanlı 21 ilde çıkan yangınlara müdahale yetersiz kaldı. Kiralık Rus uçaklarının yanında Ukrayna da yardım gönderdi. Daha önce Gürcistan’dan İsrail’e birçok ülkedeki afetlere müdahale eden THK uçakları, ihaledeki 5 bin litrelik kapasite şartı nedeniyle çürümeye terk edildi, pilotları işten çıkarıldı. Orman Bakanı Pakdemirli “Envanterimizde uçak yok. THK uçakları performans verecek kapasitede değil” görüşünü savundu. Uzmanlar, Pakdemirli’nin uçaklar için kullandığı ‘antika’ ifadesine itiraz etti.
‘İKİ MİLYON DOLARA BU UÇAKLAR UÇAR YARIM SAATTE YANGINI SÖNDÜRÜYORDUK’
KARAR’a konuşan THK eski Denetleme Kurulu Başkanı Bayram Duman “Amerika kullanıyor, uçaklarımız niye antika olsun? 1.5-2 milyon dolar harcansa uçarlar. 9 uçağın altısı hazır. Bunlarla 2015-2018 arasında yarım saatte yangını söndürüyorduk” dedi. THK’nın eski başkanı Erdoğan Karakuş da Rus uçaklarının boyutuna işaret ederek “Büyük uçak kullanılmaz” diye konuştu. THK Kayyum Heyeti Başkanı Cenap Aşçı’nın yangın sırasında nikahta olması ve kuruma ulaşılamaması da tepki çekti.
HANGARDAKİ UCAKLAR NEDEN KULLANILMIYOR
25 ilde 79 noktada başlayan orman yangınlarına müdahale yetersiz kaldı, 5 kişi öldü 200’den fazla kişi yaralandı. Türk Hava Kurumu’na ait 9 uçak olmasına rağmen Rusya’dan kiralık uçakların kullanılması tepkiye neden oldu. İki yıl öncesine kadar başarıyla kullanılan THK filasonun hangardan çıkarılmamasını eleştiren muhalefet “Gürcistan ve İsrail’e yardıma giden uçaklar neden kullanılmıyor?” sorusu yöneltti.
Türkiye’de 28 Temmuz’da 25 ilde 79 noktada başlayan ve 5 kişinin hayatını kaybettiği orman yangınları yaşanan yönetim zaafiyetini bir kez daha ortaya koydu. Türk Hava Kurumu’nun yangın söndürme uçaklarının 100 litre eksikliği nedeniyle handarda bekletilmesi, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin açıklamaları Türk Hava Kurumu Kayyum Heyeti Başkanı Cenap Aşçı’nın felakete dönüşen açıkalamaları tepkiye neden oldu. Antalya, Muğla, Mersin, Adana ve Osmaniye’de yerleşim yerlerini de kül etmesiyle kamuoyunda THK uçakları nerede sorusu sorulmaya başlandı. THK envanterinde 2009 yılında alınmış 9 adet CL-215 Bombardier yangın söndürme uçağı var. Ancak Bakan Pakdemirli 2019 yılında Türkiye’nin elinde orman yangınlarıyla mücadele edecek bir uçak filosunun bulunmadığını THK elindeki 6 adet CL-215 model uçak da faal olmadığı belirtmişti.
ENVANTERDE UÇAK YOK:
Tepkiler sonrası dün basının karşısına geçip yaşananlarla ilgili bilgi veren Pakdemirli, 2010-2012 yıllarında çıkan yangınlar sonbrası İsrail, Gürcistan gibi ülkelere yardım için gönderilen THK uçaklarının 1960’tan kaldığını orman teşkilatının istememesi üzerine son iki yıldır kullanılmadığını söyledi.
ABD, Kanada, Rusya ve Avustralya gibi ülkelerde Temmuz ayında çıkan orman yangınlarının da olduğunu belirten Orman Bakanı “Dünyanın en başarılı birkaç teşkilatı arasındayız” dedi. Pakdemirli “Envanterimizde yangın söndürme uçağımız ve helikopterimiz yok, bu ezelden beri böyle. Envantere de uçak alımı ile ilgili sayın Cumhurbaşkanının talimatı ile çalışmalara başladık”açıklamasını yaptı.
BİZİM THK İLE SORUNUMUZ YOK:
Pakdemirli, THK uçaklarıyla ilgili soruya “Burada devletin tüm kurumları var. Maalesef bu konuyu istismar etmeye çalışıp uçaklar üzerinden bir şey söylebilir miyiz diyorlar. Coğrafyaya göre uçak değil de helikopterin daha iyi olduğu kararı alınmış. Bizim THK ile sorunumuz yok” yanıtını verdi. Bu arada Pakdemirli’nin “2 senedir daha verimli uçaklar kullandık” dediği uçaklar Rusya’dan kiralanan uçaklar. 3 uçak için Türkiye günlük 1.3 miyon olmak üzere günde 3.9 milyon lira ödüyor. Sezonluk için ise Rusya’ya ödenen paranın 203 milyon lira tuttğu beirtiliyor. Öte yandan tepkiler sonrası THK kayyumundan da açıklama yapıldı. Yangınlara 20 hava aracıyla müdahale etdildiği belirtildi. Ancak araçların sadece 3’ünün uçak 17’sinin helikopter olduğu öğrenildi.
YANAN HER AĞAÇTAN SORUMLUSUNUZ:
TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi CHP’li Ayhan Barut da Türkiye’nin dört bir yanında ormanlar yanarken kiralanan yangın söndürme uçaklarının kullanılmamasına ve THK uçaklarının devre dışı bırakılmasına tepki gösterdi. Barut “Yanan her ağaç ve canlıdan sorumlusunuz” dedi. Ayhan ayrıca “Türkiye’nin şartlarına uymayan yabancı uçakların büyük bedellerle kiralanmasına rağmen kullanılamadığı biliniyor” ifadesini kullandı.
‘SABOTAJ’A ÖZEL EKİP
21 ildeki aynı anda çıkan yangınlar ‘sabotaj mı yapılıyor’ sorusunu gündeme getirdi. Terör örgütü PKK yanlısı hesapların paylaşımları bu ihtimali güçlendirdi. İçişleri Bakanı ile görüşen CHP’li Özkoç, Soylu’nun bu yönde istihbarata ulaşılmadığını söylediğini belirtti. Yargı makamları ve valilikler de yakalananların örgüt bağlantısı olmadığını duyurdu. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı yaptığı açıklamada suç üstü yakalandığı denilen kişi için “ Polatlı’daki yangında şüphelinin terör bağlantısı tespit edilemedi” dedi. Sabotaj iddialrını araştırmak için Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı özel ekipler kurdu.
BİLANÇO AĞIRLAŞIYOR
21 ilde 71 noktada çıkan yangınlarda 5 kişi hayatını kaybetti, dumandan etkilenen yaralanan 200 den fazla kişi hastanelerde tedavi altına alındı. Yangınlardan 42 mahalle etkilendi, 27 mahalle tahliye edildi. Toplam 2 bin 300 yapı hasar gördü veya kullanılamaz duruma geldi. Acilen yıkılması gereken bina sayısı 126 olarak tespit edildi. Ayrıca yangınlardan 650 dekardanoluşan 22 muz serası, 15 tane meyve serası, 320 büyükbaş, 3 bin küçükbaş; 15 bin dekar zeytin, defne ve ağaçlık alan kaybı yaşandı.
İKİ MİLYON DOLARA YENİLER YANGINI HEMEN SÖNDÜRÜRDÜK
Kayyum yönetimi altında pasifize duruma düşen THK’nın eski Denetleme Kurulu Başkanı Bayram Duman hükümet kanadından ‘kullanılmaz’ denilen uçaklarla ilgili çarpıcı açıklamalar yaptı. “Amerika kullanıyor, uçaklarımız niye antika olsun? 1.5-2 milyon dolar harcansa uçarlar. 9 uçağın altısı hazır. Bunlarla 2015-2018 arasında yarım saatte yangını söndürüyorduk” dedi. THK’nın eski başkanı Karakuş da büyük olan Rus uçaklarının kullanılmaya elverişli olmadığını ifade etti.
Türkiye’nin gündemine oturan orman yangınları sonrası Türk Hava Kurumu’na (THK) ait yangın söndürme uçaklarının akıbeti tekrar tartışılmaya başlandı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin THK’ya ait uçakların neden kullanılmadığı sorusuna verdiği cevap ise tartışmaları körükledi. KARAR’a konuşan THK Merkez Denetleme Kurulu Eski Başkanı Bayram Duman, Pakdemirli’nin THK uçaklarıyla ilgili ‘antika’ açıklamalarına ilişkin olarak “Avrupa’da, İspanya, İtalya, Fransa, Yunanistan ve dünyada Amerika aynı uçakları kullanıyorken bizim uçaklarımız niye antika olsun? Bu uçakların yedek parçaları takıldığı zaman, genel bakımı yapıldığı zaman sıfır uçak gibi uçmaya devam eder. Bizim uçaklarımız niye uçmasın ki? Ben bu görüşe katılmıyorum” dedi.
Duman, THK Kayyum Heyeti Başkanı Cenap Aşçı’nın “4 milyon dolar harcarsak uçaklarımız uçar” açıklamalarını hatırlatarak, “Bana göre 1,5-2 milyon dolar tutar. Sayın kayyum heyeti başkanı Cenap bey, hazır etseydiniz de uçaklarımız uçsaydı” diye konuştu. Türk Hava Kurumu uçaklarının uzun yıllar daha uçabileceğinin altını çizen Duman, “Çünkü bu uçakların yenisi 40 milyon dolar. 9 tane uçağımız var, 6’sı hazır. Niye uçamasın? Uçaklarımız antika falan değil, maşallahı var. Biz onlara ‘Ateş Kuşları’ diyoruz” ifadelerini kullandı. Duman, 2015-2018 arasında orman yangınlarını yarım saat ile bir buçuk saat arasında söndürebildiklerini belirterek, şunları söyledi: “Şimdi bu uçaklar bizim coğrafi şartlarımıza uygun uçaklar. Rusya’dan gelen uçaklar büyük, 8 tonluk. Bizimki 5 tonluk. Onlar düz alandaki yangınlarda etkili olurlar ama bizim uçaklarımız her tarafa girer çıkarlar, her hava şartına uyarlar. Yüksekten su bırakabilirler ama helikopterler rüzgar çıktığında devre dışı kalırlar ve her zaman uçak helikopterlerden daha üstündür. Helikopterin de başarılı olduğu yerler vardır ama uçaklar kadar değildir.” Duman ayrıca kullanılan helikopterlerin mevcut uçaklardan daha eski olduğunu ifade etti.
İŞTEN ATILAN PİLOTLAR: ÇAĞIRSINLAR, UÇAR MÜDAHALE EDERİZ
Kayyumların işten attığı THK söndürme uçağı pilotları, Rusya’dan kiralanan uçakların Türkiye coğrafyasına uygun olmadığını, manevra kabiliyeti ile pilot tecrübelerinin zayıf olduğunu belirtti. Birgün’e konuşan pilotlar “Tüm dünya THK’nin elindeki uçakları kullanıyor. Bizim tecrübemiz ve emeğimiz bir kalemde silindi. ‘Bugün gelin bu yangını söndürün’ deseler o uçaklara atlarız, yangını da söndürüp döneriz” diye konuştu. Eski THK söndürme uçağı pilotu Yücel Akyol “Eğer istenirse bu ekiple o uçaklar yine uçurulabilir” dedi.
MEMLEKET YANARKAN THK KAYYUMU NİKAHA GİTMİŞ
Türkiye’nin birçok noktasında orman yangınları sürerken, THK Kayyum Heyeti Başkanı Cenap Aşçı’nın sözleri büyük tepki çekti. Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Gürün’ün THK’yı aradığını fakat hiçbir yöneticiye ulaşılamadığını açıklaması üzerine Aşçı, CNN Türk canlı yayına bağlandı. “Bu akşam özel bir durumum vardı. Çocukluğundan beri büyüttüğümüz bir kızımızın düğünü vardı, oraya gitmek durumunda kaldım” diyen Aşçı’nın sözleri sosyal medyadan büyük tepkiye yol açtı. “Arayanlar hakkını helal etsin” diyen Aşçı, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun da kendisini aradığını belirterek kendisinden de özür diledi.
6 İLDE ORMANLARA GİRİŞ YASAKLANDI
Yangınların önüne geçmek için valiliklerce birçok ilde ormanlık alana giriş yasağı getirildi. İstanbul, Balıkesir, İzmir ve Aydın’dan sonra Çanakkale ve Gaziantep’te de ormanlara giriş yasaklandı. İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, yaptığı açıklamada, “30 Temmuz-31 Ağustos tarihleri arasında ormanlara girmek, orman alanlarında piknik yapmak yasaklanmıştır” dedi.
TÜRKİYE ŞAHİN’E AĞLADI
Muğla’nın Marmaris ilçesindeki ormanlık alanda çıkan yangından motosikletiyle uzaklaşırken kaza yapan 25 yaşındaki Şahin Akdemir alevlerin arasında kalarak hayatını kaybetti. Akdemir’in yangın söndürme ekibindekilere motosikletiyle su taşıdığı öğrenildi. 1 ay önce çıkan yangında da gönüllü olarak itfaiyecilere su taşıdığı öğrenilen Şahin’in sosyal medya hesabından yangında paylaşım yaptığı ortaya çıktı. Yüzündeki duman lekeleri dikkat çeken Akdemir, “Yangın üzerimize geliyor, yangın hala devam ediyor biz su taşıyoruz hala” konuşmaları görülüyor. Akdemir’in ölümü sonrası sosyal medya kullanıcıları binlerce paylaşım yaptı.